19 Φεβ 2017

Άρθρο


Πιστεύω  εις  εν  δίκρανον…
Εκ  των    καυδιανών!*


Γράφει  η  Ευαγγελία  Τυμπλαλέξη.


«Υπάρχει  άλλος  τρόπος  να  διατηρηθεί  η  ανισότητα,  εκτός  απ’  τις  συσπάσεις  του  ηλεκτροσόκ;»


Αναρωτιόταν  ο  Εδουάρδο  Γκαλεάνο  πριν  κάμποσες  δεκαετίες  σχετικά  με  τους  αλλεπάλληλους  οικονομικούς  και  πνευματικούς  κλονισμούς,   οι  οποίοι  κλυδώνιζαν  συθέμελα  την  Λατινική  Αμερική  και  παρέδιδαν  εκατομμύρια    ανθρώπων  βορά  στα  νύχια  αχαλίνωτης  ένδειας.  Εκσεσημασμένη  πενία  υπό  τα  όμματα  τηλεθεατών  και  σήμερα  διεκτραγωδεί   το  χρονικό  της  προσφυγικής  ανακατάταξης  πληθυσμών  στο  ανάγλυφο  της  γης,  εμβολίζοντας  εντέχνως  τη  δράση  και  την  αντίδραση  κι  ενορχηστρώνοντας  ανομολόγητα  πυρρά  κατά  της  βούλησης-της  αντίληψης-της  κατανόησης.


Γκρίζες  περίοδοι 
Γκρίζες  είναι  οι  περίοδοι  της  ανθρωπότητας,  όπου  η  σκέψη  υφίσταται  τον  στραγγαλισμό  της  ενδίδοντας  μονομερώς  στις  ανάγκες  του  σώματος  ως  βιοτικές  μέριμνες.   Μια  αισχρή  αποβλάκωση,  που  απορρέει  απ’  τον  εξαναγκασμό  της  βιοποριστικής  εργασίας.  Μια  αποχαύνωση,  που  είναι  παρεπόμενο  της  νοσηρής  τυφλότητας   των  κοινωνικών  όντων  όταν  υποπίπτουν  σε  αφόρητα  ηχηρά  συνθήματα,  που  εξοστρακίζουν  την  ίδια  τη  σκέψη  και  την  κριτική  οξύνοια.  Όσες  ιδέες  αναδύονται  και  διατυπώνονται  ως  δημιουργία  εκ  του  μηδενός,  δεν  αποτελούν  στην  ουσία  παρά  κομματικές  παρατάξεις  με  ίδιο  πυρήνα,  τον  τεχνοκρατικό  αριστοκρατισμό.  Αν  ο  Charles  Dickens  δηλώνει  πως  τίποτα  δεν  γίνεται  με  μεγαλύτερη  ακρίβεια  αντιληπτό  και  αισθητό  στον  μικρόκοσμο  των  παιδιών  απ’  ότι  η  αδικία,  σε  ανάλογο  πλαίσιο  η  καθολικότητα  της  Ιστορίας-Κοινωνίας-Πολιτείας  δεν  απολήγει  σε  ενότητα  ούτε  σε  δυνατότητες,  που  να  μπορούν  να  προσπορίσουν  στους  λαούς  στο  ελάχιστο  την  ιδέα  της  Δικαιοσύνης  κι  επομένως  οι  ενήλικοι  έχουν  εξίσου  οξυμμένη  την  αντίληψη  της  κατάφωρης  αδικίας.  Και  μπορεί  σαφώς  πολυφωνικές  πτυχές  να  συμπορεύονται  ακόμη  και  στο  εσωτερικό  της  ίδιας  κοινότητας  ή  και  του  ίδιου  ατόμου,  όπως  εν  παραδείγματι   ο  Marx  προωθούσε  ταυτοχρόνως  την  κατάργηση  της  εκμετάλλευσης  των  εργατών  και  την  κατανομή  των  αγαθών  ανάλογα  με  τις   ανάγκες  του  καθενός,  αλλά  πόσο  να  αντέξει  ένας  μέσος  πολίτης  τη  διχογνωμία  των  πάσης  φύσεως  ειδημόνων,  οι  οποίοι  συσπειρώνονται  ασφαλείς  πίσω  από  γραπτούς-άγραφους  νόμους  και  χωρίς  να  εκτίθενται  σε   κανέναν  κίνδυνο  και  σαν  πλατυρρήμονες  υπερκερούν  τα  πραγματικά  ιστορικά  γεγονότα,  τα  οποία  συνθλίβονται  σε  αδυσώπητα  γρανάζια  ιδεολογημάτων.  Μάχητες  και  σοβαρές  επιχειρήσεις  αποτίναξης  του  ζυγού  στην  ευρύτερη  ζώνη  της  ευρωπαϊκής  ηπείρου  ενδύονται  πελιδνά  αποφόρια  παράστασής  τους  μέσα  στις  αντινομίες  του  συστήματος. 

Γκρίζες    κοινωνίες 
«Ο  λαός  είναι  στη  νοοτροπία  του  και  στον  ψυχισμό  του  θηλυκός,  ώστε  η  νόηση  κι  οι  πράξεις  του  να  προσδιορίζονται  από  θυμικά  αισθήματα  παρά  από  νηφάλιο  διαλογισμό. Τα  αισθήματα  όμως  αυτά  δεν  είναι  καθόλου  περίπλοκα  αλλά  απλά  μονόσημα,  διότι  δεν  διαφορίζουν  παρά  ένα  αρνητικό  κι  ένα  θετικό  στοιχείο.»
Ο  Χίτλερ  στο  βιβλίο  του  Ο  αγών  μουτο οποίο αποτέλεσε  θεμελιώδες   ιδεολογικό μανιφέστο του ναζιστικού κόμματος την εποχή πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,  αναλύει  εις  γνώσιν  ή  ερήμην  του  την  εντέχνως  κατασκευασμένη  προδιάθεση  της  υποτέλειας  στον  αυταρχισμό  απ’  το  κοινωνικό  πλέγμα,  μέσα  στο  οποίο  ενεργεί  ο  άνθρωπος.   Αν  η  ενδογενής  νοητότητα  μιας  αλληλουχίας  κινήτρων   αναπληρώνει  δραστικά  την  αναπαραγωγιμότητα  των  πειραματικών  επιστημών,  τότε  το  «πράττειν»  δηλοποιεί  μιαν  ανθρώπινη  συμπεριφορά,  στην  οποία  αθροίζεται  ένα  υποκειμενικό  νόημα. 
Η υποκρισία  συνιστά  το  κύριο   δεκανίκι   ραβδισμού  του  σύγχρονου  ανθρώπου. Οι  σχέσεις  χάνονται  μέσα  στην  πάλη  της  αυτό-επιβεβαίωσης,  αληθινό  και  ψεύτικο  εξομοιώνονται  σαν  ανεξιχνίαστοι και  διαπλεκόμενοι   πυρήνες.  Κι  αποχωρεί  το  άτομο  στην  σιωπή  του,  καταφύγιο  στοχασμού  κι  έρευνας  ή  σκίρτημα   ασφαλές   στα  παρασκήνια  της  ενδοχώρας. 
Θα  περίμενε  κανείς  πως  μπροστά  στον  εκκωφαντικό  κίνδυνο  της  αποξένωσης, επιστημονικά  και  κοινωνικά  συμφραζόμενα  θα  εμφάνιζαν  πιο  στιβαρές  θεωρίες  της  ταυτότητας  του  ανθρώπου. Το  ερώτημα  ωστόσο  διαμορφώνεται  στην  βάση  ύπαρξης  σημείων  εκκίνησης  προς  συναίνεση  των  ιδεολογιών. 
Η  εσώτερη  γαλήνη  είναι  τόσο  εύθραυστη  και  το  να  μάθει  κανείς  να  την  προασπίζει  δεν  απέχει  και  πολύ  απ’  το  να  εκπαιδευτεί  στην  αντιμετώπιση  πιθανών  εισβολέων.  Συνακόλουθα   ο  άνθρωπος,  έρμαιο  τεχνικής  χειραγώγησης,  έχει  ανάγκη  να  εξιδανικεύσει  την  ίδια  του  την  ενοχή  ερμηνεύοντας  τη  σιωπή   ως  απόπειρα  να  πει  ψευδίζοντας  μιαν  αλήθεια,  την  οποία  καθιστά  ευκρινή  μόνο  η  ολίσθηση   στον  αφορισμό,  να  συμβολίσει  το  αγεφύρωτο  χάσμα  που  ελλοχεύει  εντός  του  με  ποινικοποίηση   κάθε  μορφής  εκφράσεως.    Η  Σιωπή  δεν  είναι  παρά  μια  απόλυτη  έναρξη  μέσα  σε  σβησμένα  μάτια,  μια  δύναμη  εντελώς  αυτόνομη,  που  απολυτρωμένη  απ’  τα  αμαρτήματά  της  κι  εγκιβωτισμένη  μέσα  σε  δυσερμήνευτα  συναισθήματα,  αποτραβιέται  απ’  της  παρηγοριάς  την  ασέλγεια.
Στο  Δημοκρίτειο  Πανεπιστήμιο  της  Θράκης  το  τμήμα  μόνο  των  αρχιτεκτόνων  δεν  αναγνωρίζει   τις  φοιτητικές  εκλογές   ως  νόμιμες,  απ’ τις  οποίες  και  απέχει.  Πόσο  τυχαίο  είναι  που  το  εν  λόγω  τμήμα  αριθμεί  στην  πλειοψηφία  του  γυναίκες; Πόσο  αντίκειται  η  συγκεκριμένη  διαπίστωση  με  τη  ρήση  του  ηγέτη  του  φασισμού,  η  οποία  παρατίθεται  ως  πρόλογος;
Μπορεί  οι  δομές  της  άρχουσας  τάξης  να  συναρθρώνονται  με  το  οικονομικό  σύστημα  και  τους  σκοπούς  των  κυρίαρχων  δυνάμεων,  όπως  τα  βασικά  μέρη  ενός  ρολογιού,  αλλά   υπάρχουν  έστω  μικροί  πυρήνες  αντίστασης,  οι  οποίοι  αξίζουν  συμπόρευσης. 

Γκρίζες    παρερμηνείες
«Εσύ  που  ξεπαγιάζεις  απ’  το  κρύο  του  βορρά,
Σε  σένανε  της  Αφρικής  ο  ήλιος.
Εσύ  που  καίγεσαι  απ’  της  Αφρικής  τον  ήλιο,
Για  σένα  με  τα  χιόνια  του,
Κατηφοράει  απ’  τα  όρη  το  Θιβέτ!»
Στο  ποιητικό  έργο  του  «Πόλεμος  και  Ειρήνη»  ο  Μαγιακόβσκι,  θέτει  υπό  το  πρίσμα  του  τις  γεωγραφικές  αντιφάσεις,  οι  οποίες  δύνανται  να  συγκεκριμενοποιήσουν  το  ιστορικό  στίγμα  των  λαών  αλλά  και  να  ανατρέψουν  τα  σαφή  όρια  επιρροής  των  προοπτικών  τους.  Κι  ενώ  είναι  προφανής  η  διαφορά  ανάμεσα  στα  υποκείμενα  και  στα  αντικείμενα  της  πολιτικής  άσκησης,  και  το  εύλογο  ερώτημα  «Γιατί  η  πλειονότητα  των  πεινασμένων   δεν  κλέβουν  ή    Γιατί  οι  εξανδραποδισμένοι  δεν  απεργούν»  αιωρείται,   στη  χώρα  τροχοδρομείται  με  βηματισμό  σθεναρό  και  σίγουρο  μία  Εξάρτηση  απ’  τους  εταίρους  του  σκληρού  πυρήνα  της  Ευρωζώνης  αλλά  και  των  ΗΠΑ.  Στην  πράξη  μεθοδεύεται  μία  «κινεζοποίηση»  όχι  μόνο  μισθολογική  αλλά  και  ικανή  να  περικλείει  ως  αναπότρεπτη  λύση  τον  αυταρχισμό-τη  συρρίκνωση  δημοκρατικών  δικαιωμάτων-την  κατάρρευση  του  κοινωνικού  κράτους.  Παρ’  όλα  αυτά   ο  πολίτης  γνωσιολογικά  και  κατ’  επέκταση  ψυχικά  διασπασμένος,  επαμφοτερίζει  ανάμεσα  στην  επαναστατική  και  συντηρητική  συνιστώσα  της  υπόστασής  του.  Κάθε  κοινωνική  συγκρότηση  διαρθρώνεται  πάνω  σε  συστήματα  πρόσφορα  γαλούχησης  των  μελών  προς  αρχικώς  δεδομένους  στόχους.  Συνακόλουθα,  πάσης  φύσεως  δόγματα,  θρησκευτικά-επιστημονικά-φιλοσοφικά-πολιτικά  κατευθύνονται  παράλληλα  προς  περιφρούρηση  αυτών  των  σκοπών. Με  μια  σύντομη  ιστορική  αναδρομή  στην  Γερμανία  του  1933,  θα  διαπιστώσουμε  πως  η  δημαγωγική  αγκιτάτσια  του  εθνικοσοσιαλισμού   εστίαζε  στο  επαναστατικό  σφρίγος  της,  επειδή  ήθελε  να  προσδέσει  στο  άρμα  τους  βιομηχανικούς  εργάτες  συνεπικουρώντας  σε  εορτασμούς  της  Πρωτομαγιάς,  ενώ  πρωτύτερα  είχε  ανταποκριθεί  στο  κάλεσμα  των  αξιώσεων  της  ολιγαρχίας.    Πανομοιότυπα,  αν  αναρωτιόμαστε  για  τη  ριζική  μεταστροφή  του  αισθήματος  του  Τσίπρα  ή  της  παρατάξεως  που  ηγείται,  ο  μαζικός  πληθυσμός  εν  έτει  2016  ρίχνεται  σε  όρυγμα  δίστομο,  με  αποτέλεσμα  την  ποδηγέτηση  των  αντιδράσεων  παρά  την  αντιληπτική  του  ενίοτε  ικανότητα.  Τα  μνημονιακά  μέτρα  ψηφίζονται  κι  αντανακλούν  ενδεχομένως  την  ανεκτικότητα   ή  τις  ανάγκες  μαζοποίησης  που  παρουσιάζει  ο  κοινωνικός  ιστός  στην  ευρεία  βάση  του,  επειδή  πολλάκις  η  Ιστορία  έχει  αποδείξει  πως  οι  λαοί  ή  το  άτομο  φοβάται  την  ελευθερία-ελευθέρωσή  του.  Αντί  να  αναρωτηθούμε  για  τους  λόγους  που  μας   καθιστούν   ράθυμους,  επιδιδόμαστε  σε  ανταλλαγή  πυρρών  ανάμεσα  στους  κλάδους.  Αν  φταίει  ο  αργυρώνητος  πολιτικός  που  προδίδει  την  χώρα,   ο εκπρόσωπος  της  Νομικής  που  σιωπά  μπροστά  στην  σύναψη  τέτοιων  απεχθών  συμβάσεων,  άλλο τόσο  ευθύνεται  και  ο  εκπρόσωπος  της  Ιατρικής  που  αρνείται  να  περιθάλψει  τον  άνεργο-  πένητα  ταμπουρωμένος  πίσω  απ’  τα  εχέγγυα  του  νόμου,  ο  εκπρόσωπος  της  Κοινωνιολογίας  που  αδρανεί  μπροστά  στην  κακοποίηση  τόσων  ανθρώπινων  ομάδων,  ο  δάσκαλος  που  συνεχίζει  να  διδάσκει   παραποιημένα  γεγονότα,  ο  Οικονομολόγος  που  δεν  εργάζεται  προς  εξουδετέρωση  της  φτώχειας,  η  πένα    που  νιώθει  πως  αυτή  και  μόνο  η   έκθεση  ιδεολογίας  αρκεί  για  να  τηρήσει  το  χρέος  προς  τις  επόμενες  γενιές  και  ων  ουκ  έστιν  αριθμός… 

Γκρίζα  πραγματικότητα    
Ο  Μίλτον  Φρίντμαν,  δέκα  χρόνια  μετά  τον  θάνατό  του  συνεχίζει  να  είναι  παρών,  με  τις  σαρδόνιες  εκφάνσεις  της  θεωρίας  του  να  μετεωρίζονται  ομιχλωδώς  πάνω  απ’  τον  πλανήτη,  αφού  από  καταστροφές  και  άτακτη  εξαθλίωση  επάγεται πάντα αναδιοργάνωση  και  κατά  το  δοκούν  επανίδρυση  του  κόσμου.   Προθέσεις    μεταμφιεσμένες  σε  δεινούς  χαμαιλέοντες  υπόσχονται  αναντίστοιχα  με  τις  πράξεις  τους  ιδεολογήματα  εγκλείοντας  το  ένα  και  αυτό  τρίπτυχο:  Περιστολή  κοινωνικών  δαπανών-ασυδοσία  για  εταιρίες-επιβεβλημένη  καταστολή. Και  όλα  σαφώς  στο  όνομα  της  Ελευθερίας  του  ατόμου.  Χωρίς  ποτέ  να  διασαφηνίζεται  απ’  τους  εμπειρογνώμονες  για  ποιο  απ’  τα  δύο  προσφερόμενα  του  Ντεκάρτ είδη  ελευθερίας  ομιλούμε.  Την  Ελευθερία  της  Αδιαφορίας,  στην  οποία  εμπεριέχεται  η  απλή  δυνατότητα  επιλογής  μεταξύ  συγκεκριμένων  εναλλακτικών  συνιστωσών  ή  την  Ελευθερία  της  Αυθορμησίας,  η  οποία  εμπερικλείει  τη  δυνατότητα  αδιάβλητης  εναρμόνισης  με  την  επιθυμία; Καμία  διαχωριστική  γραμμή  δεν  αντιπαραθέτει  τον  Σοσιαλισμό  απ’  τον  Καπιταλισμό,  εφόσον  τα  θέματα  δομής  και  διαχείρισης  εξουσίας  υπόκεινται  στο  ίδιο  κανονιστικό  πλαίσιο  και  δεν  αφορούν  παρά  σε  αισχρά  πανομοιότυπα   αναμασήματα. 
Οι  ανθρωπομάζες  συγκροτούν  ένα ισχυρό λευκό  χαρτί, σε  χέρια  λαοφιλών    Μαγίστρων,  οι  οποίοι  με  πλέρια  επιδεξιότητα  το  καταστίζουν    αναδημιουργώντας  επωφελείς  κι  επινοημένες  σημασίες.  Σαν  να  υποβάλλονται   σε  «πιεστικές  ανακρίσεις»  αόρατων  υπηρεσιών  συλλογής-επεξεργασίας-ανάλυσης  πληροφοριών,  ώστε  να  επέλθει  διαρραγή  της  ικανότητάς  τους  αποσαφήνισης  των  δεδομένων.  Εν  αρχή  ην  η  απομόνωση  του  ατόμου  μέσω  της  καταρράκωσης  του  συναισθηματισμού  του  κι  αντικατάστασης  των  αισθημάτων  απ’  τον  απεχθή  όρο  «φυσικές  ανάγκες»,  οι  οποίες  ικανοποιούνται  έναντι  οιουδήποτε  αντιτίμου  και  με  οποιοδήποτε  πρόσωπο,  αφού  η  ατομική  ευρωστία  επιτάσσει  χαλύβδινο  εγωκεντρισμό.  Συνακολούθως  τα  έθνη  παραπαίουν  σε  διελκυστίνδα  διττής  αντίθεσης:  αφ’  ενός  ο  ιστορικός  αποπροσανατολισμός  και  η  γλωσσική  λησμοσύνη  να  οδηγούν  σε  ψυχολογικές  παλινδρομήσεις  επανακαθορισμού  τους. Αφ’  ετέρου  η  ξενοφοβία  να  παραλύει  τις  αντιστάσεις.  Με  στραμμένο  το  βλέμμα  καθ’  όλα  προς  έναν  ορίζοντα  προαποικιακού  χαρακτήρα,  ο  άνθρωπος  νοσταλγεί  την  κοινωνική-πολιτισμική  ποικιλομορφία  την  ίδια  στιγμή  που  την  υποπτεύεται. Συμπεριφορά  η  οποία  αποτελεί  τον  ακρογωνιαίο  λίθο  σύστασης  της  «άγραφης  σελίδας»  του  Μίλτον  Φρίντμαν  και  πρόταξης  της  καρατόμησης  πάσας  ενσυναίσθησης. 
Η  κοινωνία  προόδου  είναι τόσο  δίπλα  μας  θεωρητικά,  όσο  και  απομακρυσμένη  δυνητικά.  Και  θα  έπρεπε  να  ταλανιζόμαστε  απ’  το  εξής  ερώτημα:
Σκοπεύουμε  την  αυτονομία  μας,  και  αν  ναι  για  ποιους  λόγους  η  αυτονομία  αυτή  ανήκει  ή  δεν  ανήκει  στην  εποχή  μας;




*Περνώ  από  τα  καυδιανά  δίκρανα= ταπεινώνομαι  αποδεχόμενος  εξευτελιστικούς  όρους







**Βιβλιογραφία

Βεργόπουλος  Κ.,  «Η  αρπαγή  του  πλούτου»,  Εκδόσεις  Λιβάνη,  Αθήνα  2005.

Καστοριάδης  Κ. «Η  φαντασιακή  θέσμιση  της  κοινωνίας», μτφ  Χαλικιάς-Σπαντιδάκη-Σπαντιδάκης,  Εκδόσεις  Κέδρος,  Αθήνα  1981.

Dolto  F., «Για  τη  μοναξιά»,  μτφ  Κούκη  Ελισάβετ,  Εκδόσεις  Σμίλη,  Αθήνα  2008.

Sen  A.,  «Η  ιδέα  της  δικαιοσύνης»,  μτφ  Χρηστίδης  Γιώργος,  Εκδόσεις  Πόλις,  Αθήνα  2015. 

Wilhelm Reich, «Η  μαζική  ψυχολογία  του  φασισμού», Γ’ Έκδοση-Τόμος  1ος, μτφ  Λάμπρου  Ηρώ, Εκδόσεις  Μπουκουμάνη,  Αθήνα  1974.

***  Δικτυογραφία
Άρθρα  απ’  την  εφημερίδα  Le  Monde.








Δεν υπάρχουν σχόλια:

Το κάθε κείμενο είναι ένα εύθραυστο πλοιάριο. Κατά την ανάρτηση δεν περιμένει να συγχωρέσει, μήτε να συγχωρεθεί.. . Τα χρόνια της Χολ...